Oświetlenie może stanowić nawet 15 proc. faktury za prąd (600 kWh/rok). Mimo rosnącej popularności żarówek energooszczędnych, oświetlenie nadal znajduje się na trzecim miejscu na liście zużycia energii elektrycznej, zaraz po bojlerze (ogrzewanie – woda) i po chłodzeniu/zamrażaniu. Rosnąca liczba świateł i obecna tendencja do oświetlenia zewnętrznego, z pewnością odgrywają tu swoją rolę. Europa planuje obecnie stopniową rezygnację z żarówek o niskiej wydajności, których od 2012 roku nie będzie można już nigdzie kupić.
Jak wybrać
Żarówki niskiej wydajności przekształcają zaledwie 10 proc. energii elektrycznej w światło, zaś pozostałe 90 proc. zostaje wydalone w postaci ciepła. Widać więc, jak wiele energii te żarówki marnują.
Lampy halogenowe mogą dłużej posłużyć, ale nie są zbyt oszczędne. Lampy halogenowe stojące, które kierują nastrojowe światło w kierunku sufitu, mają często siłę między 300 a 500 Watt. Używanie takiej lampy codziennie przez półtorej godziny to koszt około 30 euro rocznie.
Żarówki energooszczędne są z pewnością trochę droższe przy zakupie, ale za to przynoszą większy dochód: świecą od 6 do 15 razy dłużej i zużywają 5 razy mniej energii do wyprodukowania takiej samej ilości światła.
Najlepiej wybierać więc żarówki energooszczędne zapewniające minimum 10.000 godzin świecenia. Nie należy skupiać się na wyższej cenie ich zakupu: rodzina, która wymieniła 10 żarówek o niskiej wydajności 60W na żarówki energooszczędne 12W, może zaoszczędzić nawet 800 euro! Żarówki energooszczędne istnieją obecnie we wszystkich kształtkach i wszystkich wielkościach, zarówno w wersji oprawek wkręcanych jak i oprawek wtykanych. Żarówka energooszczędna standardowa w kształcie małej rurki – dobrze wszystkim znana- jest polecana do wszelkiego typu oświetlenia obudowanego. Żarówki energooszczędne ,,kompaktowe'' (w kształcie gruszki lub świeczki) mają taki sam kształt jak żarówki tradycyjne. Z powodu ich dodatkowej osłony, mają nieco niższą wydajność niż ich „nagie” odpowiedniki, ale lepiej nadają się do oświetlenia otwartego, z którego źródło światła jest natychmiast widoczne. Obojętnie co by nie mówić, żarówki energooszczędne posiadające etykietę energetyczną A mają długą żywotność. Konieczną moc żarówki energooszczędnej otrzyma się dzieląc przez 4 moc żarówki o niskiej wydajności do zastąpienia.
Lampy świetlówki (TL) lub lampy fluorescencyjne (potocznie zwane neonami) są jeszcze bardziej korzystne w użyciu niż żarówki energooszczędne. Są one polecane szczególnie do łazienki, garażu, strychu, kuchni czy oświetlenia nad stołem. Najlepiej wybrać w tym przypadku lampy TL o wysokiej częstotliwości i wyposażone w statecznik elektroniczny dimmer (DALE/EVSA). Mają one dłuższą żywotność, nie mrugają przy zaświeceniu i są bardziej oszczędne niż klasyczne lampy TL. Istnieją zestawy adaptatorów umożliwiających łatwe zastąpienie starych lamp T8 przez nowe lampy T5, bardziej efektywne w armaturach dawnego typu. Warto więc zastąpić żarówki o niskiej wydajności i lampy halogenowe przez żarówki energooszczędne lub (jeszcze lepiej) przez lampy TL posiadające etykietę A i zapewniające długą żywotność (zaznaczone na opakowaniu). Trzeba też uważać kupując żyrandole lub innego typu lampki czy będą działać z użyciem żarówek energooszczędnych.
Niektóre żarówki LED są jeszcze bardziej wydajne niż oświetlenie TL. Oświetlenie LED jest bardzo popularne w ogródkach, jako oświetlenie kierunkowe i nocne, a także przy dekoracjach bożonarodzeniowych. Żarówki te mają bardzo długą żywotność: prawie 50.000 godzin świecenia, czyli 17 lat przez 8 godzin dziennie. W chwili obecnej, ich zakup jest jeszcze drogi i nie są zupełnie przystosowane do ogólnego oświetlenia, ale to niezmiernie dynamicznie rozwijający się rynek. Rozwiązanie do wzięcia pod uwagę w przyszłości!
Najbardziej wydajną żarówką jest ta, która jest zgaszona. Najlepiej więc nie zostawiać niepotrzebnie zapalonego światła. Chcąc oświetlić klatkę schodową lub zewnętrzną część budynku, warto używać, jeśli istnieje taka potrzeba, programatora, licznika czasu, czujnika ruchu lub światła. Trzeba jednak zdać sobie sprawę, że czujniki także zużywają energię.
Warto jak najwięcej korzystać ze światła dziennego. Przykładowo, żeby czytać lub pracować, najlepiej usiąść jak najbliżej okna. Nie powinno się ustawiać wielkich roślin na parapetach, tym bardziej, że ustawienie ich poniżej okna, zapewnia im nadal wystarczającą ilość światła, w dodatku bez zaciemniania pomieszczenia.
Należy zaplanować odpowiednie rozmieszczenie okien w ścianie. Duże okna, dają dużo światła. Dobrze też jest malować ściany na jasne kolory, podobnie jak sufity i podłogi. Jasne kolory odbijają światło tak dobrze, że wydaje się iż świeci się zewsząd.
Podobnie jest z parapetami, które pomalowane na jasny kolor odbijają światło dnia dalej do pomieszczenia, skąd z kolei każda jasna powierzchnia dobrze usytuowana odbija je raz jeszcze.
Należy ograniczyć liczbę punktów oświetleniowych ustawiając lampy w odpowiednich miejscach. W przypadku tylko jednego głównego oświetlenia w całym pokoju, zwłaszcza gdy ma ono służyć także do oświetlenia miejsca pracy, możliwe, że w tym przypadku, wykorzystywana lampa będzie zbyt mocna podczas całego swojego funkcjonowania. Dlatego należy zastąpić ją żarówką o mniejszej mocy, a także zainstalować dodatkową lampę w odpowiednim miejscu, którą będzie się zaświecać tylko w razie potrzeby. Z pewnością takie rozwiązanie będzie przydatne w kuchni, zwłaszcza nad stołem czy blatem, który się najczęściej używa.
Nie należy przesadzać z ilością oświetlenia nastrojowego i bezpośredniego.
Należy myć regularnie lampy i żyrandole. Dzięki temu, można zwiększyć wydajność nawet do 40 proc.
Abażury zatrzymują dużo światła. Używając abażuru wykonanego z lekkiego materiału, można uniknąć zakładania żarówki o większej mocy.
Zapotrzebowanie na oświetlenie wzrasta z wiekiem. 10.letnie dziecko potrzebuje 175 Luks do czytania (jednostka Luks wyraża jakość światła, które jest pochłaniane przez daną powierzchnię). Osoba 40.letnia potrzebuje już 525 Luks, zaś człowiek w wieku 60 lat, aż 2500 lux. Najlepiej więc zaadaptować moc oświetlenia według domowników.
Obecnie, wciąż jeszcze większość żarówek energooszczędnych potrzebuje od 1 do 2 minut, aby osiągnąć ich maksymalną siłę oświetlenia. Istnieją także żarówki energooszczędne szybko zapalające się, które osiągają swoją moc maksymalną praktycznie natychmiast i dzięki temu są idealne do wykorzystania w korytarzu czy na schodach.
,,Ciepło” produkowane przez światło jest wyrażane w stopniach Kelvina (K). Im niższy stopień temperatury barwy, tym więcej światło da ciepła. Wartość ta waha się od 2700 K (biały super ciepły) do 6000 K (biały zimny). Przykładowo, do salonu najlepiej wybrać temperatury koloru słabego (np. kod koloru 827, który odpowiada białemu super ciepłemu). Kod koloru 830 daje tylko biały ciepły i lepiej pasuje do biur i sklepów. Czasami można przeczytać wskazówki CRI lub Ra na opakowaniu. Żarówka posiadająca wartość CRI wyższą niż 80 sprawia, że kolory są prawidłowo oddane, także wewnątrz. W sklepach można znaleźć żarówki energooszczędne elektronicznie regulowanym których intensywność może sięgać od 100 do 10 proc. W przeciwieństwie do falowników normalnych (!), zużycie żarówki także zmniejsza się proporcjonalnie.
Żarówki energooszczędne nowej generacji mogą bez żadnych niedogodnień być zaświecane i gaszone wiele razy. Czynność ta może być wykonana nawet 500.000 razy w przypadku żarówek o przedłużonej „długości życia”. Zaświecenie i zgaszenie żarówki (energooszczędnej) nie wymaga zresztą żadnej dodatkowej energii. Istnieją z tej serii żarówki mające wbudowany czujnik jasności, który zapala się w ciemności a gaśnie kiedy robi się jasno.
Żarówki energooszczędne zawierają niewielką ilość rtęci w rurkach świecących i zaliczane są do kategorii Małych Śmieci Niebezpiecznych (Petits Déchets Dangereux - PDD), podobnie jak lampy TL. Ta niedogodność względem środowiska to jednak nic w porównaniu z ogromną oszczędnością energii. Ponadto, ilość rtęci zawarta w żarówkach energooszczędnych jest coraz mniejsza. Żarówki o małej wydajności i halogenowe mogą być wyrzucane razem z innymi śmieciami.
Warto ograniczyć do maksimum zanieczyszczenie światłem w przypadku oświetlenia zewnętrznego. Najlepiej wybierać możliwie jak najmniejsze żarówki, zwłaszcza do lamp, które kierują światło w górę i na boki, tak, aby oświetlić tylko określony, wybrany przez nas, obszar.
Źródło: "LUMINUS" Dostawca energii elektrycznej w Belgii.