Umowa o pracę to porozumienie pomiędzy pracodawcą i pracownikiem. Podpisanie umowy o pracę oznacza, że pracownik zobowiązuje się, w zamian za wynagrodzenie pieniężne, wykonywać pracę pod nadzorem pracodawcy, a pracodawca zobowiązuje się zapewnić pracownikowi pracę oraz wynagrodzenie. Umowa o pracę jest sporządzona w oparciu o kodeks pracy, z którego wynikają prawa i obowiązki, zarówno pracownika jak i pracodawcy.
Regulamin pracy – źródło informacji o prawach i obowiązkach
Niemalże każdy zakład pracy ma obowiązek posiadania regulaminu pracy. Przy podpisywaniu umowy o pracę pracownik deklaruje, iż otrzymał oraz zapoznał się z treścią regulaminu pracy. Jednak w rzeczywistości niewielu pracowników czyta to co podpisuje, niewielu faktycznie otrzymuje regulamin pracy i niewielu o regulamin się upomina. Tymczasem regulamin pracy zawiera bardzo istotne informacje o prawach i obowiązkach pracownika i pracodawcy, zasady panujące w przedsiębiorstwie oraz informacje dotyczące koniecznych czynności np. w przypadku choroby pracownika, wnioskowania o urlop, postępowania w przypadku nieprzewidzianych wydarzeń rodzinnych lub losowych, zasady wnioskowania o urlop wychowawczy, dodatkowe dni wolne od pracy, itd. Poza tym regulamin pracy zawiera również informacje dotyczące czasu pracy, terminów wypłaty wynagrodzeń, okresy wypowiedzenia oraz powody, z jakich pracownik może zostać zwolniony w trybie natychmiastowym. Regulamin pracy sporządzany jest w oparciu o kodeks pracy oraz o branżowy lub zakładowy układ zbiorowy pracy.
Prawa i obowiązki – wybrane aspekty
Jak postępować w przypadku choroby lub wypadku?
Pracownik niezdolny do pracy wyniku choroby lub wypadku powinien natychmiast powiadomić o tym swojego pracodawcę (art. 31§2 kodeksu pracy). Można to zrobić telefonicznie, pisemnie, poczta elektroniczną czy faksem. Oprócz tego trzeba dostarczyć pracodawcy zwolnienie lekarskie. Zwolnienie lekarskie musi być dostarczone w ciągu 48 godzin (dwóch dni roboczych) licząc od pierwszego dnia niezdolności do pracy, chyba że branżowy lub zakładowy układ zbiorowy pracy lub regulamin pracy przewidują inne terminy. Zwolnienie lekarskie najlepiej jest dostarczyć listem poleconym lub za potwierdzeniem odbioru (data odbioru i podpis pracodawcy na kopii zwolnienia). W ten sposób, w razie wątpliwości czy problemów ze strony pracodawcy pracownik będzie mógł udowodnić, że wywiązał się z terminu dostarczenia zwolnienia. Za okres choroby pracownik ma prawo do płacy gwarantowanej, którą wypłaca pracodawca. Pracownik nie ma prawa do płacy gwarantowanej jeśli choroba wystąpi podczas pierwszego miesiąca pracy w przedsiębiorstwie. Od 15. dnia choroby w przypadku pracowników fizycznych i 30. dnia choroby w przypadku pracowników umysłowych pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy wypłacany przez kasę chorych. Jeśli pracownik zachoruje w pierwszym miesiącu pracy, powinien jak najszybciej powiadomić o tym swoją kasę chorych. Uwaga: pracownik sam musi powiadomić swoją kasę chorych o chorobie. Najlepiej to zrobić jak najszybciej, jednak najpóźniej w czternastym dniu choroby.
Uwaga: Niepowiadomienie pracodawcy, czy niedostarczenie zwolnienia oznacza nieprzestrzeganie warunków umowy o pracę. W takiej sytuacji pracodawca może wstrzymać pracownikowi wynagrodzenie za okres choroby lub nawet zwolnić pracownika z pracy (również w trybie dyscyplinarnym), uznając jego nieobecność za nieusprawiedliwioną lub za porzucenie pracy. W niektórych przypadkach, pracodawca może żądać od pracownika wynagrodzenia za zerwanie umowy o pracę. Pracodawca ma prawo wysłać do pracownika lekarza kontrolnego. W wielu przedsiębiorstwach regulamin pracy określa, w jakich godzinach pracownik musi być dostępny dla lekarza kontrolnego, czyli w jakich godzinach nie może opuszczać mieszkania, nawet, jeśli jego lekarz na to zezwala. Jeśli lekarz nie zastanie pracownika w domu, zostawi informacje o wizycie i swoje dane kontaktowe. Wówczas należy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem kontrolnym i umówić się na wizytę. W przeciwnym razie pracownik może stracić prawo do wynagrodzenia za okres od momentu wizyty lekarza do momentu zgłoszenia się do niego.
Jak postępować w przypadku wypowiedzenia umowy o pracę?
Każda ze stron może rozwiązać umowę o pracę, pod warunkiem przestrzegania terminów wypowiedzenia ustalonych w kodeksie pracy. Wypowiedzenie o pracę musi mieć formę pisemną i musi zawierać następujące informacje:
- - nazwisko, imię i adres pracownika,
- - nazwę i adres pracodawcy,
- - datę rozpoczęcia okresu wypowiedzenia i długość okresu wypowiedzenia
Kodeks pracy jasno określa sposób przekazania wypowiedzenia, pod rygorem nieważności. I tak, jeśli umowę wypowiada pracodawca, wypowiedzenie może być przekazane pracownikowi tylko i wyłącznie:
- - listem poleconym lub
- - za pośrednictwem komornika.
Każdy inny sposób, np. wypowiedzenie ustne, telefoniczne, zwykły list, przekazanie za potwierdzeniem odbioru lub poprzez osoby trzecie jest nieważne.
Jeśli pracownik otrzyma wypowiedzenie w sposób, który jest niewłaściwy, w żadnym wypadku nie powinien przerywać pracy. Powinien nadal stawiać się w pracy i dbać o to, by mieć na to świadków. W przeciwnym razie może stać się ofiarą nieuczciwego pracodawcy, który np. wypowie umowę ustnie, a następnie posądzi o to, że pracownik był nieobecny w pracy bez usprawiedliwienia lub że zerwał umowę o pracę. Jeśli umowę o pracę wypowiada pracownik, wypowiedzenie może być przekazane na trzy sposoby:
- - listem poleconym (polecony to nie priorytet),
- - za pośrednictwem komornika
- - lub osobiście za potwierdzeniem odbioru, czyli na kopii lub na drugim egzemplarzu wypowiedzenia pracodawca musi złożyć swój podpis i datę otrzymania wypowiedzenia.
I w tym przypadku każdy inny sposób przekazania wypowiedzenia jest nieważny i może spowodować, że pracodawca posądzi pracownika o zerwanie umowy.
Rozwiązanie umowy wymaga przestrzegania okresu wypowiedzenia. Okres wypowiedzenia zależy od stażu pracy u obecnego pracodawcy oraz od tego czy umowę wypowiada pracodawca czy pracownik. W okresie wypowiedzenia pracownik wykonuje swoją pracę i otrzymuje normalne wynagrodzenie. Pracownikowi przysługuje czas wolny na poszukiwanie nowej pracy dwa razy w tygodniu po pół dnia. W czasie tej nieobecności pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.
Okres choroby pracownika przesuwa okres wypowiedzenia tylko w przypadku, kiedy umowę wypowiada pracodawca.
Uwaga: Umowa o pracę na czas określony w zasadzie nie może być wypowiedziała przez żadną ze stron. Zakończenie umowy na czas określony przed terminem jest uważane za jej zerwanie. Zgodnie z kodeksem pracy, strona poszkodowana ma prawo żądać odszkodowania od strony, która zerwała umowę.
Kiedy ma miejsce zerwanie umowy o pracę?
Umowa o pracę może zostać rozwiązana w każdej chwili przez jedna ze stron. Chodzi tu o rozwiązanie umowy bez okresu wypowiedzenia. Dla większości rodzajów umów o pracę jednostronne zerwanie wiąże się z obowiązkiem wypłaty odszkodowania stronie przeciwnej (pracownikowi przez pracodawcę, ale też pracodawcy przez pracownika).
Zerwanie umowy o pracę przez jedną ze stron ma m.in. miejsce, gdy:
- - wypowiedzenie umowy odbyło się w niewłaściwy sposób,
- - wypowiedzenie umowy o pracę zawiera za krótki okres wypowiedzenia,
- - ma miejsce zwolnienie dyscyplinarne, z powodu, którego sąd pracy nie akceptuje,
- - przedterminowe zakończenie umowy na czas określony.
Wysokość odszkodowania za zerwanie umowy zależy od rodzaju umowy oraz stażu pracy pracownika.
Rozwiązanie umowy za porozumieniem stron
Rozwiązanie umowy za porozumieniem stron oznacza, że zarówno pracownik jak i pracodawca zgadzają się na rozwiązanie stosunku pracy.
Zakończenie umowy za porozumieniem stron może być zastosowane do każdego rodzaju umowy. Współpraca zostaje zakończona w dniu, w którym, jest podpisane porozumienie.
W takim przypadku nie ma zastosowania ani okres wypowiedzenia ani odszkodowanie za zakończenie umowy.
Należy pamiętać, że podpisanie rozwiązania umowy za porozumieniem stron powoduje sankcje w przypadku starania się pracownika o zasiłek dla bezrobotnych. Oznacza to, że nawet, jeśli pracownik przepracował odpowiednią ilość dni wymaganą do przyznania prawa do zasiłku dla bezrobotnych, otrzyma go najwcześniej po 13 tygodniach od momentu rezygnacji z pracy. W zależności okoliczności, w jakich porozumienie zostało podpisane, okres oczekiwania na prawo do zasiłku może się przedłużyć nawet do 52 tygodni.
W przypadku, gdy pracownik nie zgadza się na rozwiązanie umowy za porozumieniem stron, nie powinien podpisywać zdanych dokumentów u pracodawcy. W ten sposób uniknie utraty prawa do okresu wypowiedzenia i ewentualnego prawa do zasiłku dla bezrobotnych.
Zwolnienie dyscyplinarne
W razie ciężkiego naruszenia przez pracownika lub przez pracodawcę podstawowych obowiązków wynikających ze stosunku pracy druga strona może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia (dyscyplinarnie). Przyczyną rozwiązania umowy w trybie dyscyplinarnym może być każde naruszenie umowy, które definitywnie uniemożliwia dalszą współpracę pomiędzy pracodawcą i pracownikiem, np. powtarzające się nieusprawiedliwione nieobecności w pracy, kradzież, ujawnianie tajemnic służbowych, maskowanie błędów, stosowanie przemocy w pracy, spożycie alkoholu w czasie godzin pracy.
Strona rozwiązująca umowę w trybie dyscyplinarnym musi powiadomić o tym stronę przeciwną w ciągu trzech dni roboczych, licząc od dnia, w którym miało miejsce zdarzenie, będące powodem rozwiązania umowy. Powiadomienie może odbyć się tylko i wyłącznie poprzez wysłanie listu poleconego, za pośrednictwem komornika lub wręczone osobiście za potwierdzeniem odbioru na drugim egzemplarzu rozwiązania lub jego kopii.
Drugim obowiązkiem strony rozwiązującej umowę jest podanie przyczyny rozwiązania. Powód rozwiązania umowy musi być jasno określony i musi być przekazany w formie pisemnej.
Strona przeciwna ma prawo zakwestionować powód i zwrócić się do sądu pracy w celu rozstrzygnięcia czy przyczyna mogła być podstawą zwolnienia w trybie natychmiastowym (dyscyplinarnym).
Szczegółowe informacje można uzyskać w najbliższym oddziale ACV-CSC. Adresy i godziny otwarcia na stronach http://adressen.acv-online.be, http://adresses.csc-en-ligne.be lub http:// acv-online.be/ , http://csc-en-ligne.be, wystarczy wpisać swój kod pocztowy.
Źródło: http://nowinki.be/node/119330